«Πιο πέρα από το ιερό του Ηρακλή εκβάλλει στη θάλασσα ένα ποτάμι που πάντα έχει νερό, κατεβαίνει από βουνό της Αρκαδίας, το ίδιο το ποτάμι ονομάζεται Κράθις, καθώς και το βουνό, από όπου το ποτάμι πηγάζει…» Παυσανία Αχαϊκά.
Σίγουρα, η πέριξ του ποταμού αυτού περιοχή, εκτός από την απείρου κάλλους ομορφιά και την μακραίωνη σημαντική ιστορία της, κρύβει πολλές όμορφες (μικρές ή μεγάλες) ανθρώπινες ιστορίες…
 |
| Κων/νος Λαζαράκης, επίτιμος πρόξενος Φινλανδίας |
Έτσι και εκείνο τα γεναριάτικο απομεσήμερο, η επίσκεψή μου στο σπίτι τού φίλου Χάρη Πετρή στην άνω Ακράτα, είχε μια απρόσμενα ευχάριστη και ενδιαφέρουσα εξέλιξη.
Αφού είχαμε εξαντλήσει σχεδόν όλη τη θεματολογία της τρέχουσας επικαιρότητας, ο Χάρης μου είπε: “Μάλλον δεν θα έχεις δει την παλιά έπαυλη του Πρόξενου τής Φιλανδίας. Πάμε να σου τη δείξω. Ούτε ένα χιλιόμετρο δεν είναι από εδώ”.
Σχεδόν ταυτόχρονα με την παραδοχή μου ότι ουδέν γνώριζα
επί τούτου, είχαμε βγει από την αυλόπορτα του σπιτιού, εκεί στο πανέμορφο άλσος
Ρουφογάλη (στην Καψιακού όπως τη λέγαμε στα γυμνασιακά μας χρόνια). Λίγα μέτρα
δυτικά, ως το χείλος του βράχου και μετά βόρεια στην οδό Διονυσίου Σολωμού, το αυτοκίνητο κυλούσε σχεδόν παράλληλα με τα νερά του Κράθι, αφού
βρισκόμαστε στην κορυφή του φαραγγιού.
Ημιαστικό το τοπίο. Όμορφα καλοδιατηρημένα σπίτια
εναλλάσσονταν με καταπράσινα περιβόλια με εσπεριδοειδή και ελαιόδεντρα.
Όσο προχωρούσες, τόσο άνοιγε το τοπίο. Δεξιά, η Κορινθία.
Αριστερά η Αχαΐα. Μπροστά σου, η Ρούμελη…
Και ενώ είχαμε μπει στο «ακατοίκητο» τμήμα του δρόμου, αναρωτήθηκα: "Μα που είναι αυτή η έπαυλη".
Φτάσαμε, ήρθε άμεση απάντηση.
Ομολογώ, ότι η πρώτη αυτή οπτική επαφή με μια
μισογκρεμισμένη σιδερένια αυλόπορτα να «αναδύεται» μέσα από δύο τεράστια σκίνα,
δεν με εντυπωσίασε, αφού περίμενα να δω κάποια επιβλητική είσοδο με λευκά
μάρμαρα, οικόσημα κλπ…
Προς το παρόν, όμως, με είχε συνεπάρει η καταπληκτική θέα που
είχα σε όλα τα σημεία του ορίζοντα. Μια κορυφή «δίπλα στη θάλασσα», απ’ όπου
έβλεπες τα πάντα!
Νότια οι βουνοκορφές του Χελμού και της Ευρωστίνας.
Ανατολικά η Κορινθία και οι βουνοκορφές τής Ζήριας.
Βόρεια ο Κορινθιακός (στο βάθος ο Παρνασσός) και ακριβώς
από κάτω η παραλιακή Ακράτα.
Η Δύση φάνηκε ότι υστερούσε κάπως, αφού απέναντι από το
φαράγγι του Κράθι υψωνόταν σαν πέτρινη κουρτίνα ο «αρδευόμενος» πρώην
«αφορισμένος» κάμπος του Καλαμιά.
“Να που εδώ μού είναι πολύ χρήσιμο ένα drone, γιατί πως αλλιώς θα
δω το ποτάμι που ρέει από κάτω, αφού η βλάστηση εμποδίζει την
προσέγγιση σε εποχούμενους αλλά και σε πεζούς…” σκέφτηκα.
Δεν πρόλαβα όμως να ολοκληρώσω την οπτική περιήγηση του
ορίζοντα και πίσω από μια συστάδα αγριελιών και πεύκων πρόβαλε ένα όμορφο
οικοδόμημα.
Εμφανέστατη η πολύχρονη εγκατάλειψη, καθώς η έπαυλη ήταν χωρίς
πορτοπαράθυρα !
“Πριν από αρκετά χρόνια μια φωτιά, άγγιξε το κτίριο”, μου
εξήγησε ο Χάρης. Πέρα απ’ αυτό το γεγονός, πάντως, ήταν σίγουρο ότι ο χώρος
είχε «συληθεί» αφού εκτός από τα κουφώματα, είχαν αφαιρεθεί μεγάλα τμήματα των κιγκλιδωμάτων, ακόμα
και υδραυλικές σωληνώσεις…
“Άριστος γνώστης της περιοχής ο ιδιοκτήτης της, αφού
επέλεξε ένα από τα ωραιότερα σημεία της ευρύτερης περιοχής”, μονολόγησα. Πριν όμως αρχίσουμε τη διερεύνηση του πως και του γιατί βρέθηκε εκεί ο οικιστής του χώρου, αξίζει να περιγράψουμε μια τσιμεντένια επιφάνεια, μερικές δεκάδες μέτρα μακριά στο βόρειο άκρο του οικοπέδου, περιχαρακωμένη από σιδερένιο κιγκλίδωμα (φαντάζει ως βάση μιας «αόρατης ροτόντας»), όπου κάθονταν οι επισκέπτες ατενίζοντας τη μοναδική θέα του Κορινθιακού και το δέλτα του Κράθι. Μεταξύ των πάμπολλων επωνύμων φιλοξενούμενων, υπουργοί (Γιώργος Κοντογεώργης), πρέσβεις, επιχειρηματίες κλπ.
Η ιστορία της έπαυλης ξεκινά στα μέσα της δεκαετίας τού εξήντα, όταν ο Κωνσταντίνος Λαζαράκης, στο απόγειο της επιχειρηματικής του σταδιοδρομίας, μέσω συνεργατών - υπαλλήλων του -καταγόμενων από την Ακράτα, μυήθηκε στις κρυμμένες ομορφιές της περιοχής. Άμεσα προχώρησε στην αγορά 50 περίπου στρεμμάτων και στο καταλληλότερο σημείο οικοδόμησε.
Σίγουρα, τότε το γεγονός θα χαρακτηρίστηκε ως «επένδυση τού αιώνα» από τους ντόπιους, αφού στην περιοχή είχε αγοράσει ένας πολυπράγμων επιχειρηματίας, ο Λαζαράκης -γεννημένος το 1900- ιδρυτής ή διαχειριστής πολλών εισαγωγικών - εξαγωγικών εταιρειών, όπως ο Οίκος Αντιπροσωπειών και Εμπορίου Κ.Γ. Λαζαράκης ΑΕ, η wella, ενώ ήταν από τους πρωτοπόρους εισαγωγείς του γνωστού φινλανδικού δημοσιογραφικού χαρτιού κλπ.Συνειδητά «αφανής» αρωγός κάθε συνανθρώπου που ζητούσε τη βοήθειά του, σε συνδυασμό με το ότι ελάχιστες είναι οι γραπτές πηγές που αναφέρονται σε αυτόν, ο Λαζαράκης μπορεί να σκιαγραφηθεί ως ένα άτομο με πολύ ισχυρό δημόσιο προφίλ, χωρίς καμία (σχεδόν) πληροφορία για τη ζωή του.
Με μεγάλη προσπάθεια ήρθαν οι πληροφορίες ότι πέθανε το 1990 και τεκμαίρεται ότι κατάγεται από την Αμαλιάδα, μιας και το Δημοτικό Μέγαρο της πόλης φέρει την ονομασία "Λαζαράκειο"...
Πέρα από όλα αυτά, οι στενές εμπορικές του σχέσεις με τη Φινλανδία, του έδωσαν τον τιμητικό τίτλο του Προξένου της χώρας αυτής διαπιστευμένο στην Αθήνα. (Ο επί τιμή Πρόξενος, ένας διεθνής θεσμός για άτομα που ασκούν τα καθήκοντα προξένου, χωρίς να είναι υποχρεωτικά υπήκοοι τής χώρας που εκπροσωπούν, δεν μισθοδοτούνται και μπορούν να ασκούν άλλο επάγγελμα).
 |
| 21-5-1985: τον Κων/νο Λαζαράκη, υποδέχεται ο πρώτος διευθυντής του ινστιτούτου, καθηγητής Πάαβο Καστρέν |
Την πρωτοβουλία για την ίδρυση του Φινλανδικού Ινστιτούτου Αθηνών είχαν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 οι αείμνηστοι Κωνσταντίνος Λαζαράκης, επίτιμος πρόξενος της Φινλανδίας στην Αθήνα, και Nils Oker-Blom, καγκελάριος του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι. Το σχέδιο αυτό υποστήριξαν από την αρχή διάφορα πανεπιστήμια, εταιρίες και ιδρύματα, ώστε να διευκολυνθούν οι Φιλανδοί φοιτητές και ερευνητές που μελετούσαν τον ελληνικό πολιτισμό. Πρότυπό τους ήταν το Φινλανδικό Ινστιτούτο της Ρώμης (Villa Lante), που ιδρύθηκε το 1954 και ως τότε ήταν το μοναδικό ινστιτούτο της Φινλανδίας στο εξωτερικό.
Ανεπίσημα το ινστιτούτο άρχισε να λειτουργεί το φθινόπωρο του 1984, όταν έφτασε
στην Αθήνα ο πρώτος διευθυντής, ο Πάαβο Kαστρέν. H επίσημη άδεια λειτουργίας
από το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας δόθηκε το Μάιο του 1985. Τα εγκαίνια
έγιναν στις 21 Μαΐου, ανήμερα του Aγίου Κωνσταντίνου, προς τιμήν του
Κωνσταντίνου Λαζαράκη, ο οποίος υποστήριζε τους Φιλανδούς σπουδαστές ήδη από τη
δεκαετία του 1950. Από τότε η Ετήσια Συνάντηση του ινστιτούτου πραγματοποιείται
αυτή την ημέρα.
- Πολύτιμη η βοήθεια της κ. Μαρίας Μαρτζούκου, υπεύθυνης στο Φιλανδικό Ινστιτούτο, με τα στοιχεία που μας διέθεσε και την οποία ευχαριστώ θερμά. H Mαρία Mαρτζούκου με σπουδές στην αρχαία ελληνική και φινλανδική φιλολογία, έχει επιμεληθεί διάφορες εκδόσεις, ανάμεσά τους την έκδοση δέκα νεοελληνικών διηγημάτων στα φινλανδικά. Έχει τιμηθεί από το φινλανδικό κράτος με το μετάλλιο του "Ιππότη του Λευκού Ρόδου" για την προσφορά της στη διάδοση των φινλανδικών, καθώς και με το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης για ξένο μεταφραστή που απονέμει κάθε χρόνο το Υπουργείο Πολιτισμού της Φινλανδίας.
- Θερμές ευχαριστίες και στο καλό φίλο Χάρη Πετρή, που με μύησε σε αυτή την ξεχασμένη πτυχή της ιστορίας και είχε ως αποτέλεσμα το παραπάνω κείμενο.
Κώστας Ρόζος
